Jak świat długi i szeroki, tak wiele jest sposobów na uczczenie świąt Bożego Narodzenia. W XVII wieku tereny Kanady odwiedzili jezuiccy misjonarze, którzy pałając gorliwością ewangelizowania, chcieli jednocześnie jak najlepiej poznać kulturę i język rdzennych mieszkańców (Huronów i Irokezów). Wśród tej grupy znalazł się również św. Jean de Brébeuf, który w imię ewangelizacji narodów oddał swoje życie dla Chrystusa. Zanim jednak zginął męczeńską śmiercią niedaleko Midland (Ontario) napisał w języku Indian pierwszą kolędę, która zawierała liczne nawiązania do lokalnej kultury i wierzeń. Jest to jednocześnie najstarsza znana kolęda kanadyjska.
Kolęda w oryginale nosi tytuł Jesous Ahatonhia, co tłumaczy się jako Jezus się narodził. Napisana została prawdopodobnie w 1642 roku w języku wyandot, natomiast tłumaczenia na angielski dokonał Jesse Edgar Middleton dopiero w 1926 roku. Oryginalnie wykonywana była na indiańskich instrumentach (flet północnoamerykański), a następnie dostosowano ją do znanej francuskiej melodii ludowej (Une Jeune Pucelle). Angielska wersja kolędy odwołuje się do tradycyjnej historii o narodzeniu Jezusa. Na uwagę zasługują jednak pewne szczegóły, które biorą swój początek w tekście oryginalnym. Otóż w kolędzie śpiewamy, że Jezus złożony został nie w żłobie, ale w rynience zrobionej z kory drzewa. Co więcej okryty jest nie siankiem, ale zajęczymi skórkami (czyli tak, jak to robili Indianie ze swoimi niemowlakami). Otaczają go natomiast nie pasterze, ale myśliwi i postacie z nieba, a zamiast tradycyjnych zwierząt gospodarskich pilnowany jest przez lisy i świstaki. Najbardziej jednak zaskakujące jest nazwanie Boga tytułem: Gitchi Manitou, czyli Wielkiego Ducha, którego Indianie czcili jeszcze w czasach przedchrześcijańskich. Jednak ten fragment często zastępowany jest bardziej chrześcijańskimi określeniami, gdy wykonywany jest w kościołach chrześcijańskich.
Historia i przesłanie tego hymnu pokazują, z jak różnymi kulturami zetknęło się chrześcijaństwo. Uświadamia nam to również powszechność misji Kościoła, który pragnie zbawienia wszystkich ludzi. Okazuje się bowiem, że święta to niekoniecznie tylko choinka, śnieg i Mikołaj, ale także myśliwi, zajęcze skórki i kora zamiast żłóbka.
Poniżej podaję tekst kolędy w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu, a dla melomanów wersja audio:
Wersja w języku wyandot:
Estenniayon de tsonwe Iesous ahatonnia
onn’ awatewa nd’ oki n’ onyouandaskwaentak
ennonchien eskwatrihotat n’onyouandiyonrachatha
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Ayoki onkiennhache eronhiayeronnon
iontonk ontatiande ndio sen tsatonnharonnion
Warie onn’ awakweton ndio sen tsatonnharonnion
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Achienhkontahonraskwa d’ hatirihwannens
tichion sayonniondetha onhwa achia ahatren
ondaie te hahahakwa tichion sayonniondetha
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Tho ichien st’ ahation tethotondi Iesous
ahwatatende tichion stanchitehawennion
asayontorenten ihatonk atsion sken
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Onne ontahation chiahonayen iesous
ahatichiennonniannon kahachia handiayon
te honannonronkwannion ihotonk werisen
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Te hekwatatennonten ahekwachiendaen
ti hekwannonronkwannion de sonywentenrände
outoyeti skwannonhwe icherhe akennonhonstha
Iesous ahatonnia, ahatonnia. Iesous ahatonnia.
Tłumaczenie Jessego Edgara Middletona z 1926 roku:
'Twas in the moon of winter-time
When all the birds had fled,
That mighty Gitchi Manitou
Sent angel choirs instead;
Before their light the stars grew dim,
And wandering hunters heard the hymn:
"Jesus your King is born, Jesus is born,
In excelsis gloria".
Within a lodge of broken bark
The tender Babe was found,
A ragged robe of rabbit skin
Enwrapp'd His beauty round;
But as the hunter braves drew nigh,
The angel song rang loud and high...
"Jesus your King is born, Jesus is born,
In excelsis gloria".
The earliest moon of wintertime
Is not so round and fair
As was the ring of glory
On the helpless infant there.
The chiefs from far before him knelt
With gifts of fox and beaver pelt.
Jesus your King is born, Jesus is born,
In excelsis gloria.
O children of the forest free,
O sons of Manitou,
The Holy Child of earth and heaven
Is born today for you.
Come kneel before the radiant Boy
Who brings you beauty, peace and joy.
"Jesus your King is born, Jesus is born,
In excelsis gloria".
